مجله عصر پاییز – رخشنده اعتصامی معروف به پروین اعتصامی که به عنوان یکی از نام آورترین شاعران معاصر زن ایرانی از او یاد شده است. وی در 25 اسفند 1285 در تبریز بدنیا آمد و در سال 1320 در تهران درگذشت .
پروین از همان دوران کودکی نزد پدرش ،فارسی، انگلیسی و عربی را آموخت و زیر نظر استادانی چون ملک الشعرای بهار و دهخدا به سرودن شعر پرداخت.
پدر پروین اعتصامی ، یوسف اعتصامی نقش مهمی در شکل گیری زندگی هنری و کشف استعدادها و گرایش وی به سرودن شعر داشت.
کودکی و خانواده
پروین اعتصامی فرزند یوسف اعتصامی آشتیانی نویسنده و مترجم ایرانی و اختر الملوک اعتصامی است.
پروین تنها دختر خانواده ، و سه برادر بزرگتر از خود به نامهای ابوالحسن ،ابوالفتح ، و ابوالنصر داشت . پدر پروین در سال 1288 هجری شمسی در مجلس شورای ملی به عنوان نماینده مردم انتخاب شد . به همین علت در سال 1291 هجری شمسی وقتی که پروین 6 ساله بود همراه خانواده خود از تبریز به تهران مهاجرت کرد.
پروین اعتصامی برای تحصیل به مدرسه امریکایی ایران کلیسا رفت و در سال 1303 تحصیلاتش را در آنجا به پایان رساند. وی از دانش آموزان ممتاز بود و حتی در همان مدرسه به تدریس زبان وادبیات انگلیسی پرداخت . همزمان با تحصیل وتدریس به سرودن شعر نیز می پرداخت .
کودکی و نوجوانی
پروین اعتصامی نخستین شعرش را در هفت سالگی سرود . پدر پروین در زمینه وزن و شیوه های یادگیری به او کمک می کرد و اشعار شاعرانی مانند سعدی و حافظ را در اختیار او می گذاشت تا پروین بر اساس آن شعرها ، شعری دیگر بسراید؛ پدر پروین گاهی اوقات قطعه های از کتابهای خارجی جمع می کرد و آنها را به فارسی ترجمه کرده ، واز پروین می خواست که این قطعات را به صورت شعر درآورد.
شعرهای بسیار زیبای پروین که در دوران نوجوانی ( 11 تا 14) سالگی سروده : اشک یتیم، گوهر و سنگ، ای مرغک ، کودک آرزومند، صاعقه ما ستم اغنیاست .
شعرهای پروین در سنین کودکی بیشتر جنبه ساده،کودکانه و تخیلی داشت.شعری که او در 8 سالگی سرود ،مناظره ای بین نخود و لوبیا است :
نخودی گفت لوبیایی را کز چه گردم این چنین ، تو دراز ؟
گفت: ما هر دو بباید پخت چاره ای نیست ، با زمانه بساز
ازدواج
پروین اعتصامی در 19 تیر ماه 1313 در سن 28 سالگی با پسر عموی پدرش فضل الله اعتصامی ازدواج کرد و پس از چهار ماه همراه همسرش به کرمانشاه رفت .
همسر پروین اعتصامی رئیس شهربانی در کرمانشاه بود . پروین پس از 9 ماه در 14 مرداد 1314 از همسرش جدا شد. برادر پروین ابوالفتح اعتصامی دلیل جدائی پروین از همسرش را ناسازگاری روحیه نظامی همسر با روح لطیف و آزاد پروین دانسته است. پروین درباره زندگی ناموفق خود با هیچ کس سخن نگفت و فقط غزلی دراین باره سروده است ، که دو بیت نخست آن این گونه آغاز می شود .
ای گل تو زجمعیت گلزار چه دیدی ؟ جز سرزنش و بد سری خار چه دیدی
رفتی به چمن لیک قفس گشت نصیبت غیر از قفس ای مرغ گرفتار چه دیدی
کتاب داری
پروین بعد از اینکه نخستین اشعارش را به چاپ رساند ،به عنوان مدیر کتابخانه از خرداد ماه 1315 مشغول به کار شد .در آن زمان عیسی صدیق ریاست دانشسرای عالی را بر عهده داشت.اما به دلیل انزوا طلبی در دانشسرا پس از 9 ماه و از آغاز سال 1316 هجری شمسی ، به کار خود در آنجا پایان داد.
دعوت به دربار
در زمان حیات پروین اعتصامی دولت در مراسمی خاص به دانشمندان، علما، و بزرگان علم و ادب مدالهای لیاقت و نشان های دولتی اعطا می کرد؛ به پروین درسال 1315 ، مدال درجه سه لیاقت داده شد ولی او این مدال را نپذیرفت. و پیشنهاد رضا شاه را برای تدریس ولیعهد و ملکه رد کرد،زیرا اعتقاداتش به او این اجازه را نمی داد. او بعد از قبول نکردن مدال لیاقت ، شعر« صاعقه ما ستم اغنیاست » را سرود.
برزگری پند به فرزند داد کای پسر ،این پیشه پس از من تراست
مدت ما جمله به محنت گذ شت نوبت خون خوردن و رنج شماست
کشت کن آنجا که نسیم و نمی است خرمی، مزرعه ز آب و هواست
مرگ
پروین اعتصامی در فروردین 1320 به بیماری حصبه دچار شد. در این زمان بود که برادرش ابوالفتح اعتصامی ،مشغول چاپ دیوان شعر او برای دومین بار بود. اما وضعیت پروین بسیار وخیم بود به طوری که در 3 فروردین در بیمارستان بستری شد.سرانجام پروین در 15 فروردین 1320 در سن 34 سالگی درآغوش مادرش جان سپرد و در آرامگاه خانوادگی در حرم فاطمه معصومه به خاک سپرده شد.علت مرگ پروین را سهل انگاری پزشک معالجش می دانند.
قطعه ای از او یافتند که قبل از مرگش برای سنگ مزار خود سروده بود؛ و آن قطعه راروی سنگ مزارش نقش کردند.
اشعار معروف پروین اعتصامی
اشک یتیم ، در تعزیت پدر ، زن در ایران ، پند و نصیحت ،ای مرغک ، آرزوی پرواز ، متاع جوانی
